Dễ dàng nhận thấy được khi thời gian trôi qua, cả sức khoẻ và trí nhớ của chúng ta đều sa sút đi đáng kể. Vì thế chúng ta cần phải luôn luyện tập để giữ sự minh mẫn, cải thiện sự tập trung và đảm bảo sức khoẻ của bộ não được khoẻ mạnh để phòng tránh các bệnh lý liên quan. Ngạc nhiên là những cách để giữ bộ não luôn nhạy bén lại không quá khó mà chỉ đòi hỏi một lối sống lành mạnh mà thôi.
Trí nhớ không hẳn là vấn đề quan trọng nhất
Cứ hễ nhắc đến sức khoẻ não bộ, nhiều người trong chúng ta lại nghĩ ngay đến trí nhớ. Có thể bạn chưa biết, theo các chuyên gia sức khoẻ cho biết trí nhớ không phải là tất cả khi nói về sức khoẻ não bộ. Nhưng tại sao đó lại là điều đầu tiên hay thậm chí là điều duy nhất mà nhiều người lo lắng.
Theo chủ tịch tâm thần học tại Trung tâm Y tế Đại học Hackensack, Gary Small cho rằng mọi người thường không thật sự quan tâm đến sức khoẻ tinh thần của mình mà chỉ luôn muốn ghi nhớ danh sách vật phẩm cần mua khi đi siêu thị hay khi đang trong một tập thể, họ ước mình có thể nhớ hết tên của thành viên và chào hỏi họ. Thế nhưng trí nhớ phức tạp hơn rất nhiều so với việc chỉ lục tìm các mảnh ghép, chẳng hạn như việc nhớ lại tên của một người cũng chịu ảnh hưởng bởi tốc độ xử lý của não, khả năng tập trung và nhiều yếu tố khác mà bạn cần phải cải thiện nữa.
“Mọi người thường đặt nhiều kỳ vọng không thực tế với trí nhớ của bản thân. Vấn đề ở đây không hẳn là về tuổi tác, những người trên 40 tuổi quên rằng họ cũng gặp tình trạng quên mọi thứ khi họ ở độ tuổi 20. Thật vậy, một lượng thông tin sai lệch có thể khiến bạn cảm thấy tồi tệ và nghi hoặc về bộ não của mình. Ví dụ, não của bạn sẽ không ngừng phát triển sau khi bạn rời khỏi ghế nhà trường và lăn lộn trong xã hội như nhiều người thường hay nói. Có một khái niệm khoa học được gọi là Neuroplasticity - tính mềm dẻo của thần kinh, nghĩa là bộ não của chúng ta có khả năng sửa đổi cấu trúc và chức năng của nó trong suốt cả cuộc đời. Các tế bào mới có thể được tạo ra ngay cả khi ở tuổi già. Đồng nghĩa với việc bạn hoàn toàn có thể rèn luyện bộ não trở nên khoẻ mạnh hơn.
Tiến sĩ Sherrie D.All, giám đốc của trung tâm sức khoẻ Nhận thức Chicago giải thích: “Chúng tôi không thể làm tăng chỉ số IQ của bạn, nhưng với việc tập luyện não, bạn có thể cải thiện sự tập trung, nâng cao trí nhớ và hơn thế nữa.” Vậy những cách đó là gì?
Tập luyện thế thao

Không có gì phải bàn cãi về việc tập thể dục có ích cho cơ thể và trí não. Tiến sĩ All chia sẻ: “Đã có bằng chứng cho thấy việc tập thể dục có thể giúp chúng ta phát triển nhiều tế bào não hơn, tăng số lượng kế nối và các đường dẫn trong não, đồng thời cũng tạo ra nhiều yếu tố tăng trưởng thần kinh hơn.” Mặc dù không có một loại hình thể thao cụ thể nào được các chuyên gia khuyến khích, bất kể môn thể thao nào từ đạp xe đạp, yoga hay bơi lội,… đều mang đến những lợi ích to lớn đến não bộ.
Trong một nghiên cứu đã cho thấy rằng việc luyện tập thường xuyên ở những người từ 60 tuổi trở lên làm tăng hiệu suất trí nhớ lên đến 30%. Hay trong một bài báo khoa học của Đại học Illinois, nhóm thực hiện đã dùng hình ảnh MRI để chứng minh lợi ích mà Yoga mang lại. Cụ thể, tập Yoga thường xuyên giúp tăng tế bào thần kinh trong hồi hải mã (vùng quan trọng trong não người có liên quan mật thiết đến trí nhớ) và vùng vỏ não trước trán, nơi đóng vai trò quan trọng trong việc suy nghĩ và lập kế hoạch. Vì thế cách tốt nhất là hãy tìm ra môn thể thao bạn yêu thích và thực hành nó thường xuyên nhé.
Thử thách bản thân học hỏi những điều mới

Có lẽ bạn đã từng nghe qua cách này và nghĩ điều này có nghĩa phải bắt đầu học một môn nhạc cụ mới hay một ngôn ngữ mới. Tất nhiên những điều đó sẽ giúp bạn rèn luyện trí não, việc học một ngôn ngữ mới sẽ làm tăng cường chất xám trong não, thế nhưng quan trọng là bạn sẽ rất dễ bỏ cuộc chỉ sau vài ngày. Thay vào đó hãy “rèn luyện chứ không làm căng não”, nghĩa là hãy mang lại sự mới lạ và đa dạng trong các hoạt động yêu thích của bạn, ví dụ như bạn có sở thích chơi ô chữ thì hãy thử chuyển qua sudoku một vài ngày trong tuần. Cách này cũng giúp bạn rèn luyện não bộ mà vẫn được làm những điều bạn thích. Các chuyên gia cho rằng việc đưa ra các thử thách giúp não bộ tạo ra những suy nghĩ mới thay vì lặp đi lặp lại các ý nghĩ cũ.
Thiền định

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiền có thể làm tăng khả năng tập trung của não bộ ngay cả trong một khoảng thời gian thực hành ngắn. Nếu bạn gặp phải tình trạng hay quên, dù việc đó chỉ vừa mới xảy ra mà thôi thì thiền chính là một giải pháp tốt dành cho bạn. Trong một khảo sát, các chuyên gia đã nhận thấy rằng sau khi dành 10 phút để nghe về thiền chánh niệm với hướng dẫn bằng âm thanh, các đối tượng tham gia khảo sát đã có sự gia tăng chú ý đáng kể, không chỉ vậy khả năng và thời gian phản ứng của họ trong nhiệm vụ được thực hiện sau đó cũng tốt hơn hẳn.
Trong một nghiên cứu khác của Đại học California và Trung tâm tinh thần và trí não đã xem xét tác dộng của khoá thiền 3 tháng đối với một nhóm ứng viên 60 người đã có kinh nghiệm. Dù không phải ai trong chúng ta cũng có thể dành một khoảng thời gian dài như thế để tập luyện, nhưng kết quả rút ra thì thật thú vị khi các lợi ích còn tồn tại đến tận 7 năm sau dù cho sau đó họ đã giảm thời gian thực hành thiền xuống khoảng 1 giờ/ngày. Theo Tiến sĩ All chia sẻ: “Thiền là một cách tốt để rèn luyện trí não, ngay cả khi bạn chỉ tập trung vào hơi thở của mình trong những giây phút đó. Khi bạn duy trì thói quen thiền trong quãng thời gian dài, hồi hải mã và vùng vỏ não trước trán cũng sẽ phát triển.”
Giao tiếp xã hội nhiều hơn

Theo giám đốc điều hành của trung tâm khoa học thần kinh Neuroscape, tiến sĩ Adam Gazzaley lưu ý rằng việc tự cô lập không tốt cho sức khoẻ của não bộ “Nhiều dữ liệu đã chỉ ra rằng việc cô lập có thể đem lại những tác động tiêu cực đến thời gian sống và cả cách sống của con người.” Vì thế chúng ta cần phải giữ liên lạc thường xuyên với gia đình, bạn bè ngay cả vào những giai đoạn khó khăn nhất. Việc giao tiếp xã hội thật sự rất tốt cho não bộ vì đó cũng là cách để tiếp thu thêm nhiều điều mới, chỉ với cuộc trò chuyện 10 phút (không phải tranh luận) có thể làm tăng khả năng ghi nhớ và giảm sự phân tâm.
Chơi game

 Có thể bạn chưa biết các trò chơi rèn luyện não bộ là ngành công nghiệp trị giá đến hàng tỷ đô la và vẫn đang tiếp tục tăng trưởng trong thời gian vừa qua, bởi nhu cầu học tập, giải trí trong mùa dịch. Các trò chơi khác nhau thì sẽ giúp cải thiện trí não khác nhau, một số trò có nhịp chậm hơn và mang tính chiến lược với mục đích nâng cao khả năng tư duy. Trong khi số khác lại mang tính hàng động với mục đích tăng khả năng xử lý của bạn. Các bạn có thể đọc thêm trong bài Những lợi ích mà chơi game điện tử mang lại cho chúng ta.